Paulo Freire jaio zela 100 urte bete dira gaur, irailak 19, eta bihar haren omenezko jardunaldi bat egingo da, argitalpen honetan jakinarazi dugunez.
Bere planteamenduen eragina oso zabala da eta munduko toki askotara iristen da, baita Euskadira ere.
1996an Paulo Freirek Gasteizko jardunaldi batean parte hartzea aurreikusita zegoen. Bidaia hori, Valentziara eta Bartzelonara egin zuena bezala, Ramon Flecha eta Jesus Gomez “Pato” lagunek antolatu zuten. Helburua zen Euskal Herriko hezkuntzaren eraldaketa bultzatzea, helduen hezkuntzako ingurune askotan jada egiten ari zena eta ikas-komunitateen hasieran gauzatzen ari zena. Paulo gogotsu zegoen proiektu hori Euskal Herriko Haur eta Lehen Hezkuntzako eskoletan hasten ari zelako ideiarekin, eta gero munduko leku askotara zabaldu ahal izango zelako, Brasilera barne, gaur egun gertatzen ari den bezala. Proiektu hau bultzatzen ari ziren pertsonengan konfiantza osoa zuen, pertsona guztien hezkuntza hobetzeko borrokatzen baitzuten, batez ere sektore zapalduenengan. Azkenean, Freirek ezin izan zuen parte hartu bere osasun egoera zela eta.
Urte horietan, LOGSEk ezabatu nahi izan zuen Freireren figuraren eta planteamenduen garrantzia hezkuntza-esparrutik, iraganeko zerbait balitz bezala tratatuz. Hala ere, 94an Bartzelonan parte hartu zuen kongresuaren arrakastak eta Euskal Herriko jardunaldi horretan parte hartzeko itxaropenak piztu zuen interesak erakutsi zuten ez zela horrela.
Beren planteamenduak erreferentzia gisa hartuta hasita zeuden hainbat mugimenduk eragin handia izaten jarraitu dute, eta gure testuinguruan eraldaketa handiak eragin dituzte.
Hil eta hilabete batzuetara, Eusko Ikaskuntzatik omenaldi hunkigarria egin zioten, eta bertan izan ziren Freireren bi lagun, Ramón Flecha eta Arantxa Ugartetxea, eta ekarpen samur eta sakonak egin zituzten. Halaber, omenaldian parte hartu zuten beste batzuek gogoeta egin zuten Freireren figurak Euskadiko bi eremutan izan zuen eraginari buruz: Francisco Vianak, Paulo Freire HHEko zentroko zuzendari gisa, pertsona helduen hezkuntzan Freirek izan duen eraginari buruz, eta Fito R. Bornaetxeak AEKren ibilbidean izan duenari buruz. Ondoren, Paulo Freireren Autonomiaren pedagogia liburuaren euskarazko itzulpenarekin batera, txosten hauek bere omenez argitaratu zituzten Eusko Ikaskuntzaren Ikastaria aldizkariaren ale batean.
Euskadin duen eragina gizarte- eta hezkuntza-esparruetatik harago doa. Jose Mª Arizmendiarrieta Mondragon Kooperatiben sortzaileak ere Freireren planteamenduak izan zituen erreferentzia gisa. Gerra Zibilaren ondoren, Arrasateko biztanleen egoera soziala hobetzeko, eskola politekniko bat sortu zuen, gerora Mondragon Unibertsitatea bihurtuko zena. Ondoren, eskolako graduatu batzuekin batera, lehenengo kooperatiba sortu zuen, gerora Mondragon Korporazioa izango zenaren lehenengo kooperatiba hain zuzen. Kooperatiba horrek bere testuinguruko baldintzak hobetu egin zituen. Izan ere, kudeaketa demokratiko, parte-hartzaile, solidario eta ekitatiboko ekoizpen-eredu bati jarraitu zion, eta, aldi berean, kultura- eta prestakuntza-jarduerak sustatu zituen eta lanpostu duinak sortu zituen. Erik O. Wright, Henry Mintzberg eta Ramón Flecha bezalako egileek eredu arrakastatsutzat jo dute eredu hori, eta munduko hainbat eskualde eta lekutara transferitu dute, hala nola Australiara eta AEBetara.
Paulo Freirek maiz nabarmentzen zuen gizakiok bukatu gabeko izakiak garela, eta, era berean, egokitu zaigun garai historikoa ere beti dagoela bukatu gabe, etengabe egiten eta berregiten ari den errealitatea dela, guk egiten dugula. Sentimendu eraldatzaile horrekin ospatuko dugu Paulo Freireren jaiotzaren 100. urteurrena.
Egilea: Mª Luisa Jaussi
