Gaur egun ditugun arazo handiak konpontzeko, beharrezkoa da natur zientzien eta gizarte-zientzien arteko lankidetza. Argitaratu berri den artikuluan erakusten denez, sozioneurozientziak, mugako zientzia batek, bi zientzia motaren ekarpenak jartzen ditu elkarrizketan, analisi-maila desberdinak lortzeko eta giza arazo premiazkoenei erantzuteko, hala nola hertsadurarik eta indarkeriarik gabeko desira afektibo-sexuala lortzea, gure bizitzak eta harremanak benetan eraldatuko dituena, eta libreago, berdinzaleago eta indarkeriarik gabeko bihurtuko dituena.
Alde batetik, neurozientziak oso argi du giza garuna ezin dela ulertu pertsona garatzen den mundu sozialetik kanpo. Giza garunak prozesu sozialak ahalbidetzen ditu, eta, aldi berean, esperientzia sozialak, interakzio sozialak, komunikazioak, mota desberdinek eta giza harremanen kalitateak giza garuna moldatzen dute. Halaber, garun-aldaketa horiek eragina dute giza esperientzian, nola sentitzen garen, nork eta zerk erakartzen gaituen, zer gogoratzen den, eta abar, eta gai horiek funtsezkoak dira gizabanakoek eta gizarteak aurre egin behar dieten arazo sozialetan.
Bestalde, komunikazio-ekintzen teoria eta horretan oinarritutako ikerketa enpirikoa funtsezko ekarpena da, eta giza harremanak eraikitzeko eta eraldatzeko modua irauli ditu. Ekarpen horri esker, sexu-desira esklabo bihurtzen duten sozializazio-prozesuak ikertu eta ulertu ahal izan dira, arriskuarekin, umiliazioarekin eta, oro har, indarkeriarekin lotuta. Lotura hori inposatu egiten zaie gizabanakoei, botere-ekintza komunikatiboen bidez sostengatzen den diskurtso menderatzaile hertsatzaile bat barneratuz. Diskurtso horrek, adibidez, jarrera eta portaera oldarkorrak dituzten gizonak kitzikagarriagoak eta erakargarriagoak direla sinestera behartzen ditu emakumeak, batez ere nerabe eta neska gazteak, eta berdintasunezko gizonak atseginak, aspergarriak eta erakargarritasunik gabeak direla sinestera.
Sozioneurozientziak diskurtso hertsatzaile hori garuneko zirkuitu neuronaletan nola islatzen den aztertzen du. Zirkuitu horiek, gero, pertsonaren pentsamendua, desira eta portaera hertsatzen dituzte, eta barrutik ateratzen zaion zerbait dela sinetsarazten diote; hala, osasun fisikoan zein mentalean ondorio negatiboak eragiten dizkiote. Adibidez, neska bat jarrera eta portaera oldarkorrak dituen mutil batekin lehen aldiz biltzen denean bere lagunek esaten diotelako badela garaia norbaitekin ligatzeko, berari ez zaio gustatzen eta nazka ematen dio, sentitzen du ez dela espero zuena, ezta bere lagunek esan ziotena ere. Baina diskurtso nagusi hertsatzailea sakon onartu duenez, lagunei nolakoa izan zen kontatzean, benetako sentimenduak partekatzen baditu, bere lagunek sexuaz ideiarik ere ez duela pentsatuko dutela eta barre egingo diotela sentitzen du. Beraz, sentimendu horiek bere arazotzat hartzen ditu eta, azkenean, istorio desberdin bat kontatzen die, non mutikoa kitzikagarritzat aurkezten den. Narratiba hori haren oroimen autobiografikoaren parte bihurtzen da, eta behin eta berriz errepikatzean, mutilaren jarrera mespretxatzaile eta menderatzaileak plazerarekin eta kitzikapenarekin lotzen dituzten lotura sinaptikoak indartzen dira; hala, mespretxua eta umiliazioa normalizatzen dira, eta kitzikapen-falta sumatzen da norbaitek horrela tratatzen ez dituenean.
Hala ere, sozioeurozientziak ere argia eman du, giza garunaren izaera plastikoa kontuan hartuta, norbanakoek eredu mental, afektibo eta jokabidezko horiek eraldatzeko aukeraren inguruan, komunikazio-ekintza dialogikoetan oinarritutako gizarte-interakzio berrien bidez. Komunikazio-ekintza dialogiko horien bidez, memoria kritikoak pizten dituzten iraganeko harreman bortitzei buruzko gogoetak bultzatu daitezke. Harreman horietan sentitu zutena zehatz-mehatz gogoratzean, diskurtso nagusi hertsatzaileak haien desira eta portaera kontrolatzeko moduari buruzko kontzientzia kritikoa hartzean, emakumeek eskema kognitiboak eta afektiboak eralda ditzakete eta plazera jarrera bortitzetatik bereizi dezakete, desira askatuz.
Horrela, bi ekarpenen arteko elkarrizketarekin, hobeto uler dezakegu erakarpen sexualaren eta afektiboaren ereduak eta horien korrelatu neuronalak garatzea, adin goiztiarretik sexu-harreman afektiboetan inplikatzeko probabilitatea handitzen baitute, baita pertsona baten eskema kognitiboak eta afektiboak eraldatzen laguntzen duten prozesu dialogiko eta komunikatiboak ere, desira hertsatuetatik askatzeko.
Egilea: MªLuisa Jaussi
