(Periodico Educacion-etik itzulita)

Azken hamarkadan, adimen artifizialean (IA) egindako aurrerapenek eraldatu egin dute bizitzeko, harremanetan jartzeko, lan egiteko eta ikasteko modua. Osasunetik industriaraino, hezkuntzatik eta mugikortasunetik pasatuz, IAk erakutsi du gaitasuna duela prozesuak optimizatzeko, arazo konplexuak konpontzeko eta bizi-kalitatea hobetzeko (INTEF, 2024).

IA hezkuntzan aplikatzeak aukera ugari eskaintzen ditu, hala nola ebaluazio automatizatua, ikaskuntza pertsonalizatua, datuen analisia, eraginkortasuna zeregin automatikoak murriztean, etab. (Pedró, 2020). Baina, ontasun horiek gorabehera, badaude lotutako arriskuak, hala nola IAk eduki faltsua, errealista eta alboratua sortzeko duen gaitasuna, estereotipoak eta aurreiritziak betikotuz, datuen pribatutasunean duen eragina, jabetza intelektualaren eta egile-eskubideen tratamendua eta gehiegizko mendekotasuna, gaitasun kritikoa eta sortzailea murriztuz.

Erronka horien aurrean, garrantzitsua da “Hamarkada Digitalerako Eskubideei eta Printzipio Digitalei buruzko Europako Adierazpena” (2023/C 23/01) kontuan izatea. Adierazpen horrek, III. kapituluan (“Aukeratzeko askatasuna: Interakzioak algoritmoekin eta adimen artifizialeko sistemekin”), hau adierazten du:

8. Adimen artifizialak pertsonen zerbitzurako tresna izan behar du, eta azken helburua giza ongizatea areagotzea izan behar du.

9. Pertsona orok ahaldunduta egon beharko luke sistema algoritmikoen eta adimen artifizialaren abantailez baliatzeko, batez ere ingurune digitalean bere erabakiak arrazoiaren berri izanda hartzeko, bai eta bere osasunaren, segurtasunaren eta oinarrizko eskubideen arrisku eta kalteen aurrean babestuta egoteko ere.

Hezkuntzak berebiziko garrantzia du herritar ahaldundu eta kritikoen garapenean, teknologiekin modu gogoetatsuan elkarreragin dezaketenak. Hezkuntza-politikek oinarrizko gaitasun gisa alfabetizazio digitala eta teknologikoa bermatzeaz gain, gaitasun tekniko horietatik harago joan behar dute, eta IAren diseinuaren eta inplementazioaren azpian dauden printzipio etiko, sozial eta politikoak sakon ulertu behar dituzte. Herritarrak ahaldunduz, eskubide digital horiek ziurtatuta egotea lor dezakegu, eta IA pertsonen zerbitzurako tresna izatea, desberdintasunak murrizten eta justizia soziala sustatzen lagunduko diguna. Horrela, IAren onurak modu ekitatiboan banatuko direla eta etorkizuneko belaunaldiak mundu automatizatu baten erronkei aurre egiteko prest egongo direla bermatu ahal izango da. Horrela bakarrik errespetatu ahal izango dugu gure autonomia eta IA giza aurrerabideari lagunduko dion tresna gisa erabili ahal izango dugu.

Argazkia: Freepik

Egilea: Carmen Lloret-Catala

Loading