Periódico Educación-etik itzulita
Ikasteko eta garatzeko funtsezko trebetasunak
Azkenaldian nahiko entzuten dut haurrek gero eta zailtasun gehiago dituztela arreta jartzeko, informazioa atxikitzeko edo kontzentratuta egoteko. Hezkuntzan interesatzen zaiguna da ea zailtasun horiek genetikaren edo testuinguru sozialaren araberakoak diren eta ezin dugun ezer egin edo, aitzitik, esku-hartzearen bidez hobetu daitezkeen.
Harvardeko haurren garapen-zentroak erakusten digunez, funtzio betearazleei lotutako trebetasun horiek ez dira sortzetikoak haurtzaroan, eta ez daude zehaztuta; aitzitik, trebetasun guztiak, bazterketarik gabe, garatzeko ahalmenarekin jaiotzen dira. Albiste itxaropentsua da; izan ere, ikasgeletan ikasleen zati batek behar edo gabezia gehiago baditu, hezkuntza-komunitateak izango gara ahalik eta garapen handiena bultzatzeko aukera izango dugunak.
Funtzio exekutiboa eta autoerregulazio-trebetasunak prozesu mentalak dira, eta horiei esker planifikatu, arreta jarri, jarraibideak gogoratu eta malabarismoak egin ditzakegu hainbat zereginekin, arrakastaz. Garunak trebetasun multzo hori behar du distrakzioak iragazteko, zereginak lehenesteko, helburuak ezarri eta lortzeko eta bulkadak kontrolatzeko. Trebetasun horiek funtsezkoak dira ikaskuntzarako eta garapenerako, portaera positiboa ahalbidetzen dute eta guretzat eta gure familientzat osasungarriak diren erabakiak hartzeko aukera ematen digute.
Gehiago sakonduko dugu. Funtzio exekutiboa eta autoerregulazio-trebetasunak oso lotuta dauden hiru garun-funtzioen mende daude: lan-memoria, malgutasun mentala eta autokontrola.
Lan-memoriak arautzen du denbora-tarte laburretan informazio-zatiak atxikitzeko eta manipulatzeko dugun gaitasuna.
Malgutasun mentalak laguntzen digu arreta mantentzen edo aldatzen, eskaera desberdinei erantzunez, edo arau desberdinak aplikatzen testuinguru desberdinetan.
Autokontrolak lehentasunak ezartzeko eta ekintza edo erantzun inpultsiboei aurre egiteko aukera ematen digu.
Jarraian, grosso modo, funtzio betearazleak garatzeko zein elementu diren kaltegarriak eta zein diren onuragarriak azalduko dugu, eta, hurrengo artikuluetan, horiek bizitza osoan zehar garatzeko gako zehatzagoak partekatuko ditugu.
Elementu kaltegarriak
Estres toxikoaren iturri diren harremanak oso kaltegarritzat jotzen dira, trebetasunen garapena oso atzeratuta edo kaltetuta gerta baitaiteke. Era berean, zabarkeriak, tratu txarrek edo indarkeriak eragindako kontrako inguruneek estres toxikoa eragin diezaiekete haurrei, eta estres horrek garunaren arkitektura alda dezake eta funtzio exekutiboaren garapena kaltetu. Beraz, lehentasuna da gure ikastetxeak zero indarkeriaren erreferentziazko zentro bihurtzea, ongizatearen sustatzaile izatea, eta amets hori errealitate bihurtzen ari da.
Elementu onuragarriak
Hazkundea bultzatzen duten inguruneek “aldamio-harremanak” ematen dizkiete haurrei eta nerabeei, eta horiek beharrezko trebetasunak praktikatzen laguntzen diete, bakarrik eta bakarrik egin behar izan ditzaten. Helduek funtzio exekutiboaren trebetasunak garatzen lagun dezakete, errutinak ezarriz, portaera soziala moldatuz eta laguntza- eta konfiantza-harremanak sortuz eta mantenduz. Garrantzitsua da, halaber, haurrek garatzen ari diren gaitasunak lantzea, sormenezko jolasa eta gizarte-konexioa sustatzen dituzten jardueren bidez, estresari aurre egiten irakastea, ariketa indartsua inplikatzea eta, denborarekin, beren ekintzak zuzentzeko aukerak eskaintzea, gero eta helduagoko gainbegiratze txikiagoarekin.
Gero eta nabarmenagoa da interbentzionismorik ezan oinarritutako praktikek, hau da, esku hartu gabe egiten dutena behatzean oinarritutakoek (adibidez, indarkeria geldiarazteko edo idazketan akatsak zuzentzeko), ez dutela bultzatzen ikasteko eta bizitzan arrakasta izateko funtsezkoak diren funtzio betearazleen garapena. Berriro ere, pertsonen arteko elkarrekintzak bihurtzen dira giltzarri, albiste zoragarria, ez baitago ez baliabideen ez inbertsioaren mende!
Argazkia: Freepik
Egilea: Sara Carbonell
