Madrilgo SOS Arrazakeriaren ikerketa-taldeak Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako (DBH) lau ikasturteetako Historia eta Geografia ikasgaiko liburuetako testu eta irudietan agertzen den arrazakeria aztertu zuen, eta emaitzak aurkeztu ditu ‘Arrazakeria ikasten: arrazakeria estrukturala testuliburuetan‘ izeneko txostenean.
Taldeak Espainiako bi argitaletxe nagusiak aztertu zituen, Santillana eta Anaya, guztira 8 liburu (2710 orri). Txosten horren emaitzen arabera, diskurtso arrazista betikotzen ari da liburu horietan, europarrak ez diren herrien ikuspegia dimentsio bakarrekoa delako, Espainiak arrazismoaren, esklabotzaren eta kolonialismoaren historian izan duen rola nahita edo oharkabean baztertu delako, eta penintsulan arabiar, ijito eta juduen eragin kulturala ikusezin bihurtu delako, besteak beste.
Horrela, DBHko historia-liburu horiek ez dute behar adinako informaziorik ematen, ezta testuinguru edo analisi egokirik ere, ikasleek gertaera historikoei buruzko hausnarketa kritikoa egin dezaten, hezkuntzaren helburu garrantzitsuetako bat. Are gehiago, Zuñigaren arabera, azterlanaren egileetako bat, testuliburu horietan «bihozgabetasuna eta gizatasuna galtzen dela» ikusten da. Laburbilduz, arrazakeria islatzen, sustatzen eta hazten da.
Txostenak adibide ugari ematen ditu; besteak beste:
- Liburuetako batek ere ez du esklabotza ikuspegi etiko edo moraletik zalantzan jartzen, ikuspegi ekonomikoa baino ez da aztertzen; ez da Europako ekintzen bizitza-kostuei, sufrimenduari eta umiliazioari buruzko informaziorik ematen, europarrak ez diren eragileek egiten dituztenean edo espainiarrak ez diren europarrak direnean soilik nabarmentzen dira horrelako ondorioak; Afrikako kontinentea, oro har, lurralde pobre gisa irudikatzen da, gizateriaren garapenari ekarpenik egin gabe eta ekimen propiorik gabe; Amerikaren aurkikuntzaz ikuspegi eurozentrikotik hitz egiten da, konkistatutako herrientzat onuragarria balitz bezala; eta ez da ijito-herria aipatzen, nahiz eta penintsulan duela 500 urte baino gehiagotik egon.
- Gizarte musulmanen irudia ere gutxiesgarria da eskuliburuetan. Bikingoek espedizioak egin zituztela esaten den bitartean, sarrazenoei buruz pirata musulmanak balira bezala hitz egiten da, eta Europako kostaldeak harrapaketekin suntsitu eta emakumeak menderatzen zituztela aipatzen da.
- Halaber, gizakiak erakusten dituzten argazkien eta ilustrazioen % 12 inguru arrazializatutako pertsonak badira ere, irudiek joera ugari adierazten dituzte, hala nola beren kulturagatik zapaldutako emakume arrazializatuen irudia emakume zuri dotore eta ahaldunduen aurrean erakustea, edo pobrezia larrian eta prekarietate handian erakustea haur arrazializatuak.
Funtsean, berrikusitako testuliburuek arrazakeria erreproduzitzeko faktore garrantzitsu gisa jokatzen dute, europar nagusitasuneko eta kultura-zentralismoko narratibak mantentzen eta legitimatzen baitituzte, nagusitasun-narratiba horren aurka dauden historiako elementuak ikusezin bihurtuz edo ezabatuz.
Joera horiekin amaitzeko, iraganean fisikoki eta sinbolikoki bortxatuak izan ziren herrien begirada sartzea proposatzen dute azterlanaren egileek, eta Latinoamerikako, Afrikako, Asiako eta ijito-herriko autore eta akademikoak gonbidatzea eskola-testuak ikuspegi dekolonialetik, ez eurozentrikotik, idazten laguntzera. SOS Arrazakeriaren ikerketa-taldeak ez du ikuspegi errebisionistarik eskatzen historiari beste zentzu bat emateko; bai, ordea, ikusezin bihurtzen ez duten testuliburuak, diskurtso bakar eta akritikotik aldentzen direnak.
Egilea: Isabel Mendizabal
