(Periódico Educación-etik itzulita)
Lehen Hezkuntzako etapa atzean utzi eta bigarren hezkuntzan hasteak aldaketa handia dakar neska-mutilen bizitzan. Gainera, Autismo Espektro Nahastea (AEN) duten ikasleek ez dute gizarte-babesik izaten; ez dituzte betetzen irakasleek ezarritako itxaropenak, eta lan-karga handiagoa dute. Faktore horiek guztiek modu negatiboan areagotzen dute lehen hezkuntzatik bigarren hezkuntzarako trantsizioa.
Aldi garrantzitsu honetan, AEN duten ikasleek prestakuntza eta laguntza espezifikoagoak behar dituzte. Laguntza hori modu bateratu eta sistematikoan eman behar dute prozesuan inplikatutako pertsona guztiek. Arazo nagusia da AEN duten ikasleen ahotsik ez dela izan, benetan, trantsizio horretan dituzten beharrak baloratu ahal izateko. Nola eman diezaiekegu laguntza arrakastatsua orduan? Transition From Primary to Secondary School From the Perspectives of Students With Autism Spectrum Disorder and Concomitant Intellectual Giftedness artikuluak hainbat estrategiatan lagun diezaguke.
AEN duten irakasleen eta ikasleen artean laguntza-harreman bat ezartzeak errutinetan eta ingurunean gertatzen diren aldaketa horiek igarotzen lagun lezake; zer itxaropen lortu behar dituzten ulertzen eta gizarte-giro berri bat onartzen lagunduko lieke. Baina beharrezkoa da, halaber, gizarte-sarea osatzen duten pertsona guztiek (irakasleak, ikasleak, familiak, irakasle ez diren langileak…) ulertzea AEN duten pertsonei lotutako desberdintasun sozioemozionalak. Horrela, harreman, komunikazio, enpatia eta elkartasun hobeak ezarri ahal izango ditugu.
AEN duten ikasleei lotutako ezaugarriak ezagutzen ez dituzten irakasleek ikasteko zailtasun gisa interpreta ditzakete haien berezitasunak; hori oso etiketa bidegabea da, eta hezkuntza-erantzun ez-eraginkorra. Adibidez, garrantzitsua da jakitea AEN duten pertsonek modu berritzailean aurre egin diezaieketela arazoei, edo hitzezko arrazoitzeko gaitasun handiagoak erabil ditzaketela. Aitzitik, planifikatzeko zailtasunek edo malgutasun kognitiborik ezak portaera errepikakorretara bidera dezakete arreta.
Artikulu horretan, lehen eta bigarren hezkuntzaren arteko trantsizioak arrakasta izan dezan lagun dezaketen estrategiak aztertzen dira. Babes emozionalaz ari bagara, talde sozialetan nola jokatu eta onarpen soziala nola lortu aztertu behar dugu. Hauek dira kontuan hartu beharreko zenbait alderdi:
- Gizarte-trebetasunak sartzea institutuan eskolatze osoan, lehen ikasturtean ez baitira premiak soilik agertzen.
- AEN ikasleei lagun berriak egiteak edo lehen hezkuntzako ikaskide ohiengandik aldentzeak ekar diezazkiekeen zailtasunez jabetzea.
- Eguneroko bizitzan ager daitezkeen arazoak konpontzen lagunduko duten estrategiak aurkeztea.
AEN duten ikasleek laguntza gehiago behar dutela adierazi duten beste eremu bat institutuaren espektatibak betetzeko beharra da. Nola lagun diezaiekegu honekin?
- Irakasleek planteatzen dituzten zereginen garrantzia adierazten badute eta besteen gainetik jartzen badituzte, AEN duten ikasleek hitzez hitz interpreta dezakete. Horrek frustrazio eta antsietate handia sortzen du.
- Irakasle askok ez dute ezagutzen gainerako lankideek proposatutako lana, eta horrek lan-karga izugarria sortzen du.
- Irakasle askok pentsa dezakete AEN duten ikasleak prest daudela beren jarduerak ulertzeko eta osatzeko.
- AEN duten ikasleek beren denbora modu eraginkorrean kudeatzen eta aprobetxatzen lagunduko dieten estrategiak behar dituzte. Oso interesgarria litzateke trantsizioaren aurreko ikasturtean entrenatzea.
Azkenik, geure buruari galdetu behar diogu nola lagun diezaiekegun AEN duten ikasleei joan-etorriak egiten eta beren lehen hezkuntzako eskolaz bestelako espazio berri bat zeharkatzen. Hona hemen ekarpen batzuk:
- Handicap bat izan liteke materialak etengabe lekualdatu behar izatea eta beti mahaian ez uztea.
- Klasean, ordutegietan eta irakasleetan etengabeko aldaketak izateak, zure gauza pertsonalekin kargatzen duzun bitartean, estres erantsia sortzen du. Gainera, indikazioak eta errotulazioa oso eskasak izan daitezke eta ez diete laguntzen (adibidez, nola bilatu irakasle bat bere abizenaren lehen hiru letrak bakarrik adierazten badira).
Lehen Hezkuntzaren eta Bigarren Hezkuntzaren arteko trantsizioa erronka handia da AEN duten ikasleentzat, eta haien berezitasunak eta etapa berri honetan aurre egin beharreko erronka handiak ezagutzea behar dute. Haien laguntza hezkuntza-komunitate osoaren erantzukizuna izan beharko litzateke; baina, oraindik ere, talde horrek ez du arretarik jasotzen, eta ez du onarpen handirik. Lehen eta bigarren hezkuntzaren arteko trantsizio arrakastatsua eskaini ahal izateko, ezinbestekoa da trantsizioari buruz etorkizunean egingo diren ikerketetan haien ahotsak txertatzea. Nola jakin dezakegu zer den garrantzitsua AEN duten ikasleentzat, galdetzen ez badiegu?
Argazkia: Pixabay
Egilea: Irene López
