Desioaren hizkuntza eta etikaren hizkuntza (1)

Kontrajarriak ala elkartuak?

Beste pertsona batzuekiko harremanetan funtsezkoa den eta gehienei interesatzen zaien elementu bat dago. Lengoaia da, eta bere ezaugarriek elkarrekintzetan duten eragina. Izan ditzakeen ondorioengatik, baliagarria da hausnartzea zer ekartzen digun desioaren hizkuntzaren eta etikaren hizkuntzaren arteko loturak eskolan gertatzen diren harreman eta elkarrekintzetan. Bizikidetzari dagokionez, ebidentzia zientifikoak argi eman diezaguke ikasleen, irakasleen eta familien bizitzetan eragina izango duten erabakiak hartu ahal izateko.

Desioaren hizkuntza pertsonen arteko komunikazioaren bidez erakargarritasuna eta desioa sortzeko gaitasunari dagokio, eta hainbat ingurunetan berdinen eta lagunen artean gertatzen dena izaten da. Ikasgelan norbaitek zerbait edo norbait erakargarria aipatzen duenean, pertsona horrek sortzen duen desioa nabarmentzen duten keinuak, hitzak eta begiradak erabiltzen ditu; adibidez, “hau txapelduna da”, iruzkin horrek dakarren guztiarekin.

Etikaren hizkuntzak pertsona baten balio sozialak eta etikoak deskribatzen ditu. Eskolan, arauak betetzen dituen eta ikasle ona den ikasle bati buruz hitz egiten den aldiak errepikatzen dira, eta pertsona askok honela deskribatzen dute: “mutil ona da, eredu bat”, eta komunikazio-ekintzetan harekin batera doazen balioak definitzen dira.

Hasteko, zehaztu behar dugu etikaren desioaren eta hizkuntzaren hizkuntzak ez duela zertan kontrajarriak izan; hori elkarrekintza oinarritzen duen sozializazio-ikuspegiaren araberakoa izango da. Tradiziozko erlazioak badira, moral bikoitza dutenak eta desioaren eta etikaren ideia horiek bereizten dituztenak, balio etikoekiko eta horietan oinarrituta mugitzen diren pertsonekiko erakargarritasuna sortzearen aurkako oposizioa egongo da. Ingurune edo harreman horietan erakargarritasuna eta indarkeria elkartzen dira. Beraz, etikaren hizkuntzak erakargarritasunik, harreman onik eta balio etikorik ez badu, mezu moralistatzat eta desiorik gabekotzat hartzen dira. Horren guztiaren ondorioz, mendeetan zehar erakargarritzat hartu dira bortitzak direnak.

Argudio horiek direla eta, ezinbestekoa da desioaren hizkuntza etikaren hizkuntzarekin lotuta egotea ahalbidetuko duten espazioak sortzea, eta, batez ere, berdinen artean gertatzea. Badakigu ildo horretan doan berdinen arteko elkarrizketak berekin dakarrela nagusi den diskurtso hertsatzailearen kateak askatzea, balio onik ez duten eta indarkeria erabiltzen duten pertsonengana erakartzea bultzatzen duena.

Solasaldi dialogikoak hezkuntza-espazio bat dira, eta aukera ematen du berdinen arteko elkarrizketak desioaren hizkuntza etikaren hizkuntzarekin lotzeko baldintzak sortzeko, haurrek gizateriaren sorkuntzarik onenei buruz hitz egiten duten bitartean. Ikaskideekin iritziak, sentimenduak, gogoetak eta pentsamenduak adierazten dituzte. Haiek dira elkarrizketen eta argudioen protagonistak, eta, beraz, haien artean desioaren hizkuntzarekin hitz egiten dute, berdintasunez partekatze hutsagatik eta erabiltzen diren obrengatik. Horietan desioarekin lotutako gaiak agertzen dira, hala nola:

maitasun erromantikoa, berdintasunean eta sentimendu sakonean oinarritutako ideal gisa, gizateriaren sorkuntzarik onenak diren lanetan agertzen dena;
pertsonaiek istorioan aurre egin behar dieten gorabeherei aurre egiteko duten ausardia eta kemena, topiko hori funtsezkoa eta errepikakorra baita horrelako lanetan;
balio sozialetan oinarritutako erakarpena, kalitaterik handieneko obretan sortzen dena, interakzio eta harreman askorekin, non osagai etikoekin jarrera erakargarriak erakusten diren.

Horrela, bada, irakasleentzat ona denaren eta ikasleak erakartzen dituenaren arteko lotura hori lortzea beti erraza ez den arren, solasaldi dialogikoak desioaren hizkuntza berdinen arteko etikaren hizkuntzarekin lotzeko modu bereziki eraginkorra dira.

Egilea: Josep Maria Canal