2022ko azarotik kezka edo eztabaida sozial, hezitzaile, zientifiko eta teknologiko bat dago adimen artifizial sortzailearen tresna berriak planteatzen dituen erronka eta galderei buruz. Izan ere, Ezagutzarako sarbide irekia pertsona guztiek ezagutzarako eta informaziorako duten eskubidea sustatzen duen garapena izan da eta izaten jarraitzen du, oztopo ekonomikoak edo kulturalak gaindituz..
Ameriketako Estatu Batuetako Segurtasun Batzorde Nazionalaren arabera, ez dugu erreferentzia historikorik adimen artifizialaren eragina neurtzeko, baina aurkikuntza teknologiko handi baten aurrean gaudela iradokitzen du, iraultza handiago baten aurrean, iraultza elektrikoaren mailan.
UNESCOk IA Generatiboari eta Hezkuntzari buruz duen ibilbide-orriak elkarrizketa irekia aurreikusten du alderdi interesdun anitzekin. UNESCOk aspalditik gidatzen du eta hala egiten jarraituko du, arduradun politikoekin, Ed Teach bazkideekin, akademikoekin eta gizarte zibilarekin elkarrizketa global bat, eta Hezkuntzan eta ikerketan IA generatiboaren erabilerari buruzko jarraibide politikoak garatzen. 2021eko azaroan, 193 estatu kidek IAren etikarako munduko lehen arau-esparrua sinatu zuten. Urte horretan Politikak egiteko ardura duten pertsonentzako gida argitaratu zuen ere bai.
Joan den maiatzean 40 hezkuntza-ministrorekin egindako bileran, Adimen Artifizialaren aplikazioek hezkuntza-sistemei planteatzen dizkieten irismen labur eta luzeko aukerak, erronkak eta arriskuak aztertzeko eskatu zuen. Eztabaidak agerian utzi zuen estatuentzako erronka bat dela aplikazio horien bat-bateko agerpenari berehala erantzutea, idatzizko eta ikusizko sorkuntzak sor ditzaketela eta herrialde guztiak fenomeno horri egokitutako erantzun politikoak ematen ari direla. Unescok erantzun koordinatua eskatu du, lehentasuna emanez “segurtasunari, inklusioari, aniztasunari, gardentasunari eta kalitateari, gure estatu kideek aho batez hartutako Adimen Artifizialaren Etikari buruzko Gomendioan ezartzen den bezala.
Bileran nabarmendu zen IA sortzaileak aukera berriak irekitzen dituela, baina premiazko neurriak hartu behar direla tresna horiek nola integratu nahi ditugun zehazteko, hala nola IA ikasketa-planetan, hezkuntza-sisteman, irakaskuntza-metodoetan eta azterketetan txertatzea, eta teknologia horien berezko akatsak arintzea, akatsak eta informazio partziala barne. ChatGPTren garatzaileek oraindik ez dute gardentasun-sistemarik ezarri sortzen dituen informazioak egiaztatutako ebidentziak edo gezurrak diren jakiteko. Irakasleek orientazioa eta trebakuntza behar dituzte erronka horiei aurre egiteko.
UNESCO jarraibide politikoak garatzen ari da hezkuntzan eta ikerketan IA sortzailea erabiltzeari buruz, bai eta eskola-hezkuntzako ikasle eta irakasleentzako IAren gaitasun-esparruak ere. Horiek Ikaskuntza Digitalaren Astean abiaraziko dira, UNESCOren Parisko egoitzan, 2023ko irailaren 4tik 7ra.
Periódico Educación esaten den bezala, aurrerapen zientifikoek haur hezkuntzako, lehen hezkuntzako, bigarren hezkuntzako eta goi-mailako irakasleentzako agerian uzten dute hauen beharra:
- Etengabeko prestakuntzako espazioetan parte hartzea, erronkei aurrea hartzeko eta transmititzen duten ezagutza zaharkituta ez dagoela bermatzeko; eta
- Ebidentzia zientifikoetan oinarritzea, bulo bat eta ebidentzia bat bereizteko gai den ezagutza kritikoa transmititzen jakiteko, GPT Txatetik, sare sozialetatik edo edozein tokitatik etorrita ere. Gainera, premiazkoa da arreta talde kalteberengan jartzea, beste behin ere baztertuak izan ez daitezen eta ezagutzatik urrun egon ez daitezen, bai eta ikasle guztiengan ere. Ikasle horiek ere tresnak eta orientabideak izan behar dituzte, irakurtzen dutena buloak diren edo egia egiaztatuak diren jakiteko.
Egilea: Isabel Mendizabal
