Martxoaren 8a ospatzeko, emakume guztientzat garrantzi handia duen eta izango duen dokumentu bat partekatu nahi dugu: Emakumeen eskubideak osasunean, CICFEM23 adierazpena. 

Aurreko asteburuan, Zientzia, Feminismoa eta Maskulinitateak Nazioarteko V. Kongresua egin da Valentzian, eta aurreko urteko Kongresuak eskatuta, Emakumeak Medikuntzan Foroak testu borobil bat aurkeztu du, CICFEM23ren deklarazio gisa onartu dena.

Nahikoa da adierazpena irakurtzen hastea, osasun-ikerketek emakumeak kontuan hartzeko beharraz ohartzeko; izan ere, kasu batzuetan, sintomak gaizki interpretatzen ari dira gaixotasun jakin batzuetan, eta/edo tratamenduak aplikatzen ari zaizkie gizonen ezaugarrietara egokitzen diren emakumeei. Kontua da sexuari eta generoari dagozkigun berezitasunak, nahitaez,  kontuan izan behar direla osasun-arloan. Adierazpena gizartean eragina izaten ari da eta egunez egun hazten joatea espero dugu. Dena den, aprobetxatu  Martxoak 8a partekatzeko  deklarazioa senideekin, lagunekin, medikuntzako eta erizaintzako profesionalekin, eta batez ere zure ondoko emakume guztiekin!

CICFEM23-en ADIERAZPENA. EMAKUMEEK OSASUNEAN DITUZTEN ESKUBIDEAK.

CICFEM22k proposatuta, EMAKUMEAK MEDIKUNTZAN FOROAK egina

Emakumeek eta gizonek eskubide berberak dituzte osasunean, eta osasun-arreta egokia jaso behar dute, kontuan hartuta sexua eta generoa faktoreek gaixotasunei aurre egitean duten eragina. Medikuntza konbentzionalaren eta horrekin lotutako osasun-arloen erreferentea eredu androzentrikoa da, eta ez du behar bezala aintzat hartzen faktore horiek emakumeen gaixotasunen sintomatologian, bilakaeran, diagnostikoan eta tratamenduan duten eragina, eta horrek kalte larria egiten dio haien osasunari. Horren ondorioz, emakumeen, nesken eta kolektibo kalteberen osasun-arazoei ez zaie modu egokian heltzen, batez ere ezaugarri desberdinak dituzten emakumeen eta gizonen osasun-arazoei, eta sexu- eta ugalketa-organoetara bideratzen da interes guztia.

Emakumeen gaixotasunak modu egokian artatu behar dira, kontuan hartuta gaixotasun berak eragin, sintomatologia, bilakaera, diagnostiko eta tratamendu desberdinak izan ditzakeela gizonengan eta emakumeengan. Ahalegin terapeutikoak gizonen kasuan egiten denaren parekoa izan behar du, eta kontuan hartu behar dira emakumeen testigantza, kontatutako sintomak eta mina gaixotasun baten isla direla, eta ez arazo psikosomatiko edo sozial bat.

Emakumeek eskubidea dute beren prozesu biologikoei eta gaixotasunei buruzko ezagutza zientifikoa sortzeko, eta aztergai gisa sartzen dira saiakuntza klinikoetan eta ikerketa-proiektuetan, eta zientzialari eta ezagutza horren sortzaile gisa hartzen dira kontuan. Lortutako datuak sexuaren arabera bereizi behar dira, ondorio egokiak atera ahal izateko eta emakumeen errealitatea irudikatzeko. Ezagutza hori Osasun Zientzien arloetako ikasketa-planetan sartu behar da, emakumeen gaixotasunak behar bezala artatzeko gaikuntza duten eta estereotipoek eta ezberdintasunen ezjakintasunak zuzendutako praktika profesionala garatzen ez duten profesionalen prestakuntza lortzeko.

Emakumeek eskubidea dute hala izendatuak izateko eta osasun-arloko paziente eta profesional gisa ikusiak izateko, hizkuntza inklusiboa eta irudi ez-sexistak erabiliz eta estereotipoetatik libre, bai testu idatzietan, bai osasun-kanpainetarako maiz erabiltzen diren ikus-entzunezko baliabideetan.

Irakaskuntzan, ikerketan eta praktika klinikoan sexua eta generoa itsuteak honako ondorio hauek ditu:

  • Emakumeen esperientzien gainorokortzea, gizonen esperientzietatik abiatuta, eta, beraz, eritasunen sintomatologiaren eta bilakaeraren irudikapen faltsua emakumeengan, eredu maskulinotik aldentzen badira. Horrek hainbat gaixotasunen infradiagnostikoa eragiten du, hala nola, COVID-19a non emakumeen sintomatologia maiz gastrointestinala edo miokardio-infartua izan ohi den aipatutako min desberdin batekin eta emakumeengan ohikoagoak diren sintoma mota batzuekin batera.
  • Emakumeen eta nesken errealitatea ikusezin bihurtzea. Emakumeak ez gara azterketa-subjektuak, eta ez gaude zientzialari edo profesional gisa ordezkatuta praktika klinikoan. Emakumeen aurkako indarkeria ere ezkutatu egiten da, hala nola indarkeria fisikoa eta/edo ahozkoa osasun-arretan eta arreta obstetrikoan.
  • Emakumeen eta nesken bizitzako etapak hilekoaren zikloa, menopausia edo haurdunaldia bezalako gaixotasun bihurtzea.
  • Estereotipoetan oinarritutako desberdintasunak azaltzea. Emakumeen gaixotasunen sintomak arazo psikosozialtzat hartzea, eta ez gaixotasun gisa, eta emakumeei aplikatutako medikuntza bikinia izatea, sexu- eta ugalketa-organoetan soilik zentratua.
  • Ebidentzia zientifikoak desitxuratzea, desberdintasunak justifikatzeko; esaterako, birusek emakumeak errespetatzen dituztela. Esate baterako, HIESa da emakume gazteen heriotza-kausa nagusia mundu osoan, eta COVID iraunkorrak gehiago eragiten die emakumeei gizonei baino.

Laburbilduz, beharrezkoa da osasunaren arloarekin zerikusia duten prozesu guztietan sartzea bai desberdintasun biologikoak (anatomikoak, fisiologikoak, genetikoak, erantzun immunea, etab.), bai generoari lotutakoak (rolak eta jarduerak, baliabideak, patroiak eta itxaropenak eta identitate subjektiboa eskuratzea eta kontrolatzea), gizakiaren duintasunean eta balioan eta gizonen eta emakumeen eskubide-berdintasunean sineste irmoan, 1948ko Giza Eskubideen Deklarazioak uste duen bezala, eta horiek gabe ezinezkoa izango dela gizartearen aurrerapena, ezta gizateriaren garapen iraunkorra ere.