Idazketa-sistema, kultura-sorkuntza gisa, belaunaldiz belaunaldi transmititzen da (Olson, 1984). Irakurtzen eta idazten formalki ikasi aurretik, eskolaurreko haurren idazketak idazketa-sistemaren ulermena adierazten du, eta etorkizuneko alfabetatze-lorpenen iragarle ona da (National Early Literacy Panel, 2008; Kessler et al., 2013; Kim et al., 2015). Halaber, etxean, familien babesak haurren garapena indartzen du, zehazki, Garapen Hurbileko Eremua; alegia, laguntza egokiarekin haurrei aldez aurretik helduen laguntzarekin osatutako zereginak modu independentean betetzen laguntzeko eremua (Vygotsky, 1978).
Hori horrela, Frontiers in Education aldizkari zientifikoan argitaratu den Parents’ understanding of early writing development and ways to promote it: Relations with their own children’s early writing artikuluak aztertzen du nola islatzen den idazketaren garapen goiztiarrari buruzko familien ulermena. Alde batetik, haurren idazki anonimoak nola aztertu zituzten adin goiztiarretan eta haur horien idazketa sustatzeko eskaini zuten laguntza. Bestetik, ikerketak ebaluatu zuen ezagutza orokor hori nola lortzen zen beren seme-alaben idazketaren garapen goiztiarrarekin.
Aipatutako azterlana egiteko, ikerketan parte hartu zuten 5 eta 6 urte bitarteko haurrak zituzten 274 aita-amek eta 248 ama-amek, eta haien seme-alabetako batek (138 mutikok eta 136 neskak). Hebreera izan zen parte hartu zuten familia guztietan erabiltzen zen hizkuntza. Ikerketan, idazketa-maila desberdineko (hasierakoa, tartekoa eta aurreratua) hiru bineta aurkeztuz, honako galdera hauek egin zitzaizkien: (1) Zer daki haur honek idazketari buruz? Eta (2), haurraren ondoan 5-10 minutuz esertzeko eskatuko balitzaio eta gidatuko balu, nola lagunduko zenioke idaztearen ideia hobeto ulertzen?
Emaitzen analisiek erakusten dute helduek, oro har, aldamio eraginkorrei eta, bereziki, idazketari buruzko ezagutza izan behar dutela alfabetatze goiztiarraren esparruan.
Ondorioztatu daiteke garrantzitsua dela familiei beren seme-alaben alfabetatzeari buruz ikasten laguntzea, bai familian idazketa-egoerei ekiteko, bai haurren arreta erakartzeko horren hainbat alderdiri buruz (letren ezagutza, kontzientzia fonologikoa, eta alderdi orokorrak, hala nola lerro-idazketa eta zuzentasuna). Halaber, ikerketaren inplikazioa alfabetatzearen garapenean zailtasunak eta beharrizan bereziak dituzten haurrentzat ere baliagarria dela adierazi da. Hain zuzen ere, oso garrantzitsua da familiei seme-alaben idazketaren garapenean aurrerapena modu eraginkorrean egiteko tresnak eskaintzea.
Egilea: Ane Olmedillo
