Urtero, otsailaren 21ean, munduak Guraso Hizkuntzaren Nazioarteko Eguna ospatzen du, 1999ko UNESCOren Konferentzia Orokorrean onartu zena Bangladeshek egindako ekimen bati esker. Egun hori plataforma da hizkuntza- eta kultura-aniztasunak eta eleaniztasunak bakerako eta gizarte iraunkorretarako duten garrantzia aldarrikatzeko.
UNESCOk aditzera eman duenez, eskolatzearen lehen urteetatik guraso-hizkuntzan eleanitza den hezkuntzafuntsezko faktorea da inklusioa eta kalitatezko ikaskuntza lortzeko, eta ikaskuntzaren emaitzak eta eskola-errendimendua hobetzen ditu. Bereziki, lehen hezkuntzan, ezagutzetan hutsuneak saihesten ditu, eta ikaskuntzaren eta ulermenaren azkartasuna areagotzen du. Baina are garrantzitsuagoa da hezkuntza eleanitzak elkarrenganako ulermena eta errespetua bultzatzen dituela, munduko hizkuntza guztietan errotuta dagoen ondare kultural eta tradizionalaren aberastasuna babesten laguntzen duela, eta, horrela, ikasle guztiek gizartean bete-betean parte hartzea ahalbidetzen duela.
Hala ere, herrialde gehienetan, ikasle gehienek guraso-hizkuntza ez den beste hizkuntza batean ikasten dute, eta horrek arriskuan jartzen du ikaskuntza eraginkorra izateko gaitasuna. GKAk From rights to country level action txostenean ematen dituen kalkuluen arabera, munduko biztanleen % 40k ezin du hitz egiten edo ulertzen duen hizkuntzan hezkuntzarik jaso, eta migratzaileen kasuan, adibidez, ikastea oso zaila da, eta errendimendu txikia du. Gaur egun, 7.000 hizkuntza inguru hitz egiten dira munduan. Baina hizkuntza-aniztasunak gero eta arrisku handiagoa du, hizkuntzen desagerpena erritmo kezkagarrian areagotzen baita. Eta hizkuntza bat desagertzen denean, berarekin joaten da ondare kultural eta intelektual oso bat.
UNESCOk, eskolaldiaren lehen urteetatik guraso-hizkuntzan hezkuntza eleanitza egitea aldarrikatzeaz aparte, munduan hizkuntza-aniztasuna eta eleaniztasuna biziberritzeko eta sustatzeko Munduko Hizkuntzen Atlasaaurkeztu du aurton, 2022ko otsailean. Plataforma horrek munduan hitz egin edo sinatu diren eta erabili ez diren 8.324 hizkuntzei buruzko oinarrizko datuak biltzen ditu, eta, horrez gain, 1.863 hizkuntza nazio-mailan hainbat eremutan erabiltzen direla egiaztatzen duten datu zehatzagoak aurkezten ditu. Horri esker, 80 herrialde baino gehiagotarako hizkuntza-eskakizunak eraiki daitezke.
Atlasa etengabe eguneratuko da deskriptore eta datu linguistiko berriekin, UpData! esparruaren barruan. Atlasak denborarekin eboluzionatuko du, hizkuntzek eta horien erabiltzaileek mendeetan zehar eboluzionatu duten bezala. Datozen urteetan, datu linguistikoak biltzeko eta ekarpenak egiteko deialdi gehiago egingo dituzte.
Egilea: Isabel Mendizabal
