Jane Addams ez zen soziologiaren sortzailekide bakarra Émile Durkheim eta Max Weber baino lehenago, baizik eta Lehen Mundu Gerraren aurrean askoz intelektual hobea zela ere frogatu zuen. Durkheimek eta Weberrek bat-batean ahaztu zuten gerrari eta bakeari buruz esandako guztia, eta patriota arrunt bihurtu ziren. Alde kontrarioetan zeuden, baina jarrera bera zuten: bakoitza bere aldekoen defentsan aritu zen, bestearen aurka eginez. Zer balio zuten, orduan, euren gizarte-pentsamenduek, une erabakigarria iristean beraiek ere ez bazituzten erabili?
Intelektual handienak egoera zailenetan distira egiten dutenak dira. Urte haietan distira egin zutenetako bat izan zen Jane Addams. Alde bakar baten alde itsu-itsuan jarri eta haren akatsak ikusi gabe goraipatu beharrean, alde bietako pertsona onenekin etengabeko elkarrizketa sustatu zuen. 1915ean, emakumeen bake-mugimendu baten buru izan zen, eta gatazkan zeuden herrialdeetako (AEB, Alemania…) eta herrialde neutraletako parte-hartzaileekin batera Emakumeen Nazioarteko Lehen Kongresua antolatu zuten. 1931n Bakearen Nobel Saria jaso zuen. Soziologiaren historian inork ez du maila horretara iritsi.
Benetan lan egin zuen bakearen alde. Ez zuen bakarrik adierazi bakearen alde zegoela; eguneroko bizitzan bakea eraikitzeari eskaini zion bere burua. Ez zen bulego batetik manifestuak sinatzera mugatu, baizik eta kultur eta jatorri guztietako –eta bereziki egoera zaurgarrian zeuden– pertsonekin batera bakea eraikitzeko konpromisoa hartu zuen. Kontrara, Hull House sortu zuen, jakinik elkarrizketa oinarri duen hezkuntza, ikuspegi eta pentsamendu anitzen arteko elkarrizketa zientzia eta adimen-maila gorena bilatuz, ez zela bakeaz hitz egiteko soilik bidea, baizik eta hura eraikitzeko modua.
Gaur egun ere badaude norabide bereko hezkuntza-zentroak, non jatorri oso desberdinetako eta egoera ahuletatik datozen pertsonak edukitzea ez ezik, positibotzat jotzen den. Aniztasun hori baloratuta, ikaskuntzan eta elkarbizitzan emaitza harrigarriak lortzen dituzte. Horrela, datu errealekin gezurtatzen dituzte “etorkin gehiegi izateak emaitza txarrak eta gizarte-arazoak dakar” dioten diskurtso arrazistak. Zentro horiek egunero elkarrekin sortzea bakea eraikitzea da.
Egilea: Ramon Flecha
