Noiz izan zen azken aldia, jolas egiteagatik bakarrik jolastu zenuena? Urtero, ekainaren 11n, Nazio Batuen Erakundeak galdera hau gogora ekartzera gonbidatzen gaitu, Jolasaren Nazioarteko Eguna ospatuz. Jolasa ez da soilik aisialdia: ikaskuntza, hazkundea eta inklusioa sustatzeko tresna indartsua da. Haurren Eskubideei buruzko NBEren Hitzarmenaren 31. artikuluaren arabera, jolasa oinarrizko eskubidea da haur guztientzat. Eta ikerketek erakusten dute haren balioa haurtzaroa baino askoz haratago doala.
Nazio Batuek nabarmendu dute jolasa hizkuntza unibertsala dela, adin guztietako pertsonei arazoak konpontzen, harremanak eraikitzen eta trebetasun berriak garatzen laguntzen diena. Haurrei dagokienez, jolasak gaitasun fisikoak, emozionalak, kognitiboak, sortzaileak eta sozialak sendotzen ditu. Jolasa esploratzeko espazio seguru bat da, batez ere gerraren edo lekualdaketen gisako zailtasunak dituztenentzat, normaltasunaren eta arintasunaren zentzua emanez. Familiek elkarrekin jolasten dutenean, osasun mentala hobetzen da eta loturak sendotzen dira.
Eta jolasa ez da haurrentzat bakarrik. Helduek ere etekina ateratzen diote jolasari: osasun mentala hobetzen du, estresa murrizten du eta sormena eta konektagarritasuna elikatzen ditu. Kirolaren, jokoen edo adierazpen artistikoaren bidez, jolasak adin guztietako pertsonei poza bizitzeko eta irudimena berriz aurkitzeko aukera ematen die.
Ikerketa zientifikoek ikuspegi horiek indartzen dituzte. Pensavalle eta lankideek (2024) erakutsi dute kartzeletako mahai-jokoek bizitzarako trebetasunak irakasteko balio dutela, hala nola erabakiak hartzea eta plangintza. Haien berrikuspenak dio jolas egituratuak motibazioa, inklusioa eta ongizate mentala sustatzen dituela espetxeetan dauden pertsonentzat.
Beste ikerketa batzuek jolas motak alderatzen dituzte. Martinez eta lankideek (2023) aurkitu zuten bideo-jokoek funtzio kognitiboak hobetzen dituztela, hala nola malgutasun mentala eta memoria operatiboa. Mahai-jokoek ez zuten eragin kognitibo bera erakutsi ikerketa horretan, baina emaitzek adierazten dute joko mota ezberdinek garunean eragin bereiziak dituztela.
Jolasa ez da bakarrik pertsonala: helburu kolektiboak ere babesten ditu. Fraga eta lankideek (2025) hiri-hezkuntzari buruz egindako ikerketak erakusten du gamifikazioak, hau da, hiri-ikaskuntzan jolasaren elementuak erabiltzeak, herritarren parte-hartzea hobetzen duela eta hiri-garapena jasangarria sustatzen duela. Jendea estrategia ludikoen bidez inplikatzeak NBEren Garapen Jasangarrirako Helburuetan ere laguntzen du.
Hezkuntza- eta kultura-erakundeek ere funtsezko eginkizuna dute jolasa sustatzen, baloratzen eta eguneroko bizitzan integratzen duten inguruneak bultzatzeko. Museoak, eskolak eta gizarte-zentroak bezalako espazioek jakin-mina, elkarreragina eta sormena pizten dituzte esperientzia ludikoen bidez.
Pentsa ezazu zure ingurunean: jolaserako gonbita egiten duten espazioak dituzu? Besteekin edo bakarka jolasteko denbora hartzen duzu?
Argazkia: Hans (Pixabay)
Egilea: Ana Burgués Freitas
